دستگاه‌های اجرایی برای رسیدگی به خدمات و امور مراجعان و مردم نیاز به نیروی کاری دارد که بتواند متناسب با وظایف محوله امور را به سرانجام برساند، از همین رو اقدام به استخدام افراد در رده‌های مختلف شغلی و برای دستگاه‌های مختلف وابسته به تمامی وزارتخانه‌ها، موسسات دولتی، موسسات یا نهادهای عمومی غیر دولتی، شرکت‌های دولتی و تمامی دستگاه‌های شمول قانون از جمله شرکت ملی نفت ایران، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، بانک مرکزی، بانک‌ها و بیمه‌های دولتی می‌کند.
سازمان اداری و استخدامی کشور، کارمند را فردی معرفی می کند که براساس ضوابط و مقررات مربوط، به موجب حکم و یا قرارداد مقام صلاحیت‌دار در یک دستگاه اجرایی به خدمت پذیرفته می‌شود، کارمندان بر اساس نوع قرارداد در چهار گروه رسمی، پیمانی، کارمعین و شرکتی دسته بندی می شوند.
آخرین آمار منتشر شده از وضعیت جامعه کارمندی کشور به سال ۱۴۰۲ اختصاص دارد که جزئیاتی از تحصیلات، نوع قرارداد، تعداد کارمندان استان‌ها و جنسیت آنان را نشان می دهد.
این آمار نشان می دهد تعداد کل کارمندان دولت بدون احتساب نیروهای نظامی، انتظامی و کارکنان وزارتخانه‌های اطلاعات، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و شرکت‌های وابسته در پایان سال ۱۴۰۲به ۲ میلیون و ۲۸۰ هزار و ۸۷۵ نفر می رسیده است.
جمعیت ۴۵ درصدی زنان در جامعه کارمندان
از میان این تعداد کارمند دولتی، یک میلیون و ۱۹ هزار و ۹۳۳ نفر کارمندان دولت را زنان و یک میلیون و ۲۶۰ هزار و ۹۴۲ نفر را مردان تشکیل می دهند که هر کدام قراردادهای مختلف رسمی، پیمانی، کارمعین و شرکتی دارند یعنی اینکه ۴۵ درصد جامعه کارمندان را زنان تشکیل می دهند، در حالی که این شاخص در سال ۱۴۰۰ حدود ۴۱ درصد بود.
به نظر می رسد برگزاری آزمون های استخدامی در سه سال گذشته بخصوص برای جذب معلمان جدید در آموزش و پرورش و وزارت بهداشت، از علل سنگین تر شدن کفه زنان در نظام اداری کشور باشد.
آمار سازمان اداری و استخدامی کشور نشان می دهد تعداد نیروهای رسمی مجموع کارمندان دولت به یک میلیون و ۵۴۵ هزار و ۸۹۲ نفر می رسد که از این تعداد ۶۸۹ هزار و ۴۳۱ نفر را زنان و ۸۵۶ هزار و ۴۶۱ نفر را مردان تشکیل می دهند.
تعداد کل کارمندان دارای قرارداد پیمانی به ۳۵۶ هزار و ۴۰۷ نفر می رسد که از این میان ۱۸۳ هزار و ۱۷۳ نفر زن و ۱۷۳ هزار و ۲۳۴ نفر مرد هستند، تفاوت قرارداد رسمی و پیمانی در مدت زمان استخدام و نحوه تبدیل وضعیت نیروهای استخدامی جدید است، نیروهایی که به عنوان کارمند به استخدام نهادهای دولتی یا وابسته به دولت در می آیند ابتدا قرارداد پیمانی دارند و طبق قانون پس از گذشت مدت زمانی معین می توانند به قرارداد رسمی تبدیل وضعیت شوند.
افرادی که با عنوان کارمند با قرارداد کارمعین در استخدام دولت هستند، ۲۷۵ هزار و ۱۱۸ نفر محاسبه شده اند که تعداد زنان از این میان به ۱۳۲ هزار و ۶۴۰ نفر و مردان به ۱۴۲ هزار و ۴۷۸ نفر می رسد؛ قرارداد کارمعین، نوعی از قرارداد است که تاریخ اتمام ندارد اما یک قرارداد دائمی هم نیست، مدت کار آن وابسته به اتمام پروژه مد نظر کارفرماست، به عبارتی کارگر(کارمند) و کارفرما توافق می کنند که کارگر در ازای دریافت مبلغی نسبت به انجام پروژه ای اقدام کند که با اتمام پروژه قرارداد فسخ می شود.
دولت تعداد نیرو نیز با قرارداد کارگری دارد که جمعیت آنان ۱۰۳ هزار و ۴۵۸ نفر شامل ۱۴ هزار و ۶۸۹ زن و ۸۸ هزار و ۷۶۹ مرد است، تفاوت این کارمندان فقط در قرارداد نیست و دریافتی و قوانین مربوط به آنان نیز تابع قراردادهای مربوط به کارگران می شود که علت عقد این نوع قراردادها، برون سپاری بخشی از خدمات دولت در یک نهاد به بخش خصوصی است بدین ترتیب شرکت خصوصی با افراد مد نظر اقدام به عقد قرارداد کارگری می کند در حالی که فرد در خدمت نهاد دولتی است.
نیروهای رسمی با اختلاف بسیار زیادی بیشترین سهم را در میان انواع قراردادها دارند(حدود ۶۷.۷ درصد)، این امر نشان‌دهنده الگوی استخدام بلندمدت در دستگاه‌های دولتی و تعداد کم نیروهای شرکتی (۴.۵ درصد) بیانگر محدودیت در برون‌سپاری خدمات به بخش خصوصی است.
منیع: ایرنا
ثبت دیدگاه